Referendum in Venezuela

Afgelopen zondag werd in Venezuela een referendum gehouden over de herverkiesbaarheid van Chavez. De inhoud en het moment van het referendum legt de zwaktes van de bolivariaanse revolutie bloot. Op basis van gesprekken met onze Venezolaanse kameraden op de latijns-amerikaanse vormingsweek publiceren we hier een analyse.

Jonas Van Vossole

Chavez stelde dat Venezuela imuun zou blijven voor de economische crisis van het kapitalisme. Maar omdat hij nooit tot een definiteve breuk met het kapitalistische systeem heeft willen overgaan, zullen de gevolgen voor Venezuela even zwaar zijn als in de rest van de wereld. Door zijn grote oliewinsten van afgelopen jaar beschikt het land wel over een buffer om de eerste schokken van de crisis op te vangen. Het is dan ook daarom dat Chavez het referendum om zijn herverkiesbaarheid zo vroeg heeft ingelast.

Chavez zijn "socialisme van de 21e eeuw" steunt immers op een systeem van sociale maatregelen die betaald worden met oliegeld. Nu de prijzen op de wereldmarkt in elkaar storten, dreigt dit model snel in de problemen te komen. Voorlopig betaald men de projecten nog met de winsten van de afgelopen periode, maar hieraan zal snel een eind komen.


Ons standpunt

Vele ter linkerzijde in Venezuela hebben in het referendum opgeroepen om ´neen´te stemmen. Wij vinden dat een fout standpunt. Ook wij zijn niet akkoord met de essentie van de zaak, namelijk om de macht van de president te versterken. Bovendien zorgt het ervoor dat het Chavistische kamp het probleem van de opvolging van Chavez kan uitstellen. Chavez is in Venezuela is nog steeds bijzonder populair, maar iemand vinden die hem zou kunnen opvolgen is bijna onmogelijk. De bureaucratische kliek rond Chavez heeft, in tegenstelling tot de president, het vertrouwen van de bevolking verloren.

Met CSR, Collectivo Socialismo Revolutionario, de Venezolaanse zusterorganisatie van LSP, voerden we campagne rond een kritische ja. Ons satndpunt is vooral een kwestie van strategie. Een overwinning van de neen zou immers een zware slag betekenen voor de bolivariaanse revolutie - die de arbeiders van Venezuela de laatste jaren heel wat verworvenheden heeft gebracht. Bovendien zou het de oppositie de kans geven om zich te versterken - het zou bovendien de derde overwinning voor de pro-Amerikaanse, rechtse oppositie zijn in één jaar tijd. Zij boekte immers ook een lichte vooruitgang bij de laatste lokale verkiezingen en het Chavez kamp verloor het referendum over de grondswet wijziging.

De oproep voor de ja was echter niet gratuit. We legden in ons politiek campagnemateriaal uit dat we wel voor een ja opriepen, maar plaatsten direct ook heel wat kanttekening bij het referendum en bij heel het bolivariaanse proces. Zo bekritiseerden we het feit dat het regime niet echt wil breken met het kapitalisme, bekritiseerden we de bureaucratische werking van de PSUV - de partij van Chavez - en het feit dat linkse kritische militanten het leven zuur werd gemaakt.

Resultaten

Maandag werden de resultaten van het referendum uiteindelijk bekend gemaakt. Het Ja-kamp kreeg 54%, het neen-kamp 46%. De kloof tussen het ja en neen was daarmee groter dan eerst gedacht. De week voordien hadden onze Venezolaanse kameraden er immers geen goed oog op. in de peilingen bleek dat het om een nek aan nek-race ging, waarbij de neen steeds wat steeg. Het officiele resultaat is dat Chavez nu de volgende verkiezingen, in 2010 toch herkiesbaar is.

De practische gevolgen zijn echter complexer. Hoewel het vroeg is om op dit moment conclusies te trekken - onze Venezolaanse kameraden zijn nog steeds in Brazilie, wat de zaken bemoeilijkt - kunnen we toch al een paar mogelijke trends ontwaren. Eerst en vooral is het natuurlijk een overwinning voor de bolivariaanse revolutie, in die zin dat er terug een krachtsverhouding is opgebouwd in het nadeel van de oppositie. Feesten op de overwinning zou echter voorbarig zijn. Dit referendum zal ook de macht van de bureucratische kliek rond Chavez versterken.

Bovendien biedt het de mogelijkheid aan de Chavistas om problemen te negeren in plaats van ze structureel aan te pakken. Zoals het probleem van de ´opvolging´ van Chavez; geen enkel ander figuur in Venezuela is op dit moment in staat om een symbool te worden waarrond de bevolking zich massaal kan organiseren in de strijd tegen het kapitalisme. Een ander onopgelost probleem betreft de werking van de PSUV. Door de postjesjagerij van een groep rond Chavez - dikwijls overlopers van de vorige elite - wordt het partijleven herleidt tot vriendjespolitiek en misleiding. En dat voor zover er al sprake is van partijleven. Veel afdelingen in wijken bestaan slechts in theorie. De PSUV kan daardoor haar historische rol helemaal niet meer spelen. De PSUV had een levende partij moeten worden die de massa´s organiseerde en op die manier het proces naar links kon trekken.

Toch kan de economische crisis die nu voor de deur staat, ook in Latijns-Amerika, Chavez dwingen om knopen door te hakken, en zo naar links te wijken. Jammer genoeg bestaat er in Venezuela op dit moment geen massa-instrument waarin de bevolking zich tegen de crisis en het kapitalisme kan organiseren. Over de PSUV hebben we het al gehad, maar ook de vakbonden staan in Venezuela heel zwak. Bovendien krijgen strijdbare syndicalisten af te rekenen met de repressie van de politie-diensten...

Onze kameraden van CSR, werken ondertussen met hun beperkte krachten aan de uitbouw van een kleine revolutionaire organisatie - die vooral in de vakbonden actief is, maar ook een rol speelt in de PSUV. Linkse kritiek op het regime wordt door delen van de bureaucratie echter minder getolereerd dan rechts kritiek. Terwijl het grootste deel van de burgerlijke tv-stations gewoon verder haar leugens kan verspreiden, worden linkse militanten weggepest of zelfs vermoord, zoals een tijd geleden gebeurde met een aantal vakbondsleiders.

Het land heeft veeleer een traditie van populisme in plaats van arbeidersstrijd; daarom is het lot de bevolking vandaag overgeleverd aan de grillen van één figuur. En ook al heeft die figuur de armoede gedurende zijn ambtstermijn gehalveerd, is dat verre van ideaal.

'Het nucleair forum" - Frères nucleaire lobby

Sinds een week kunnen we op elke straathoek reclame voor het “nucleair forum” bewonderen. Wat moet doorgaan voor een open discussieforum is eigenlijk deel van een lobbystrategie van electrabel. De energiereus wil via het openhouden van de verouderde kerncentrales op die manier trachten om haar winsten op te drijven, op de kap van het milieu en de belastingbetalers.

door Jonas Van Vossole


Wie de laatste dagen de deur uitkwam kon er niet naast kijken. Alle bushaltes worden vandaag versiert met affiches van het “nucleair forum”. Men probeert de campagne te verpakken als zou het gaan om een boodschap van algemeen nut. De slogan “U bent voor kernenergie want u denkt aan de toekomst”, doet echter toch twijfelen aan de objectiviteit van dit nucleair forum.

Het nucleair forum noemt zich een forum van bedrijven en instellingen die zich willen inzetten voor de toepassing van nucleaire energie in België. Tot zoverre de objectiviteit van het forum. In totaal werd meer dan 2 miljoen € in deze lobbycampagne gestoken. De campagne wordt betaald met de lidgelden van het forum, betaald door de verschillende instellingen en bedrijven. Niet enkel Suez, Electrabel en haar dochterbedrijven, maar ook overheidsinstellingen zoals het SCK, betalen op die manier mee aan die campagne. De belastingsbetalers betalen op hun beurt zo mee aan deze afgrijselijke reclamecampagne!

Het is echter vooral Suez-electrabel, die achter deze campagne zit. Zo is de voorzitter van het forum, de CEO van Synatom, een dochterbedrijf van electrabel. Het bedrijf van Albert Frére, de rijkste man van België, heeft er dan ook het meeste belang bij om de discussie over kernenergie te heropenen. De sluiting van de kerncentrales herroepen zou immers betekenen dat Electrabel miljarden ‘gratis’ winst zou kunnen maken.

Toen electrabel door Verhofstadt en Di Rupo 8 jaar geleden geprivatiseerd werd stond vast dat de kerncentrales in 2025 zouden moeten sluiten. De prijs van de kerncentrales op het moment van de privatisering werd bepaald volgens het aantal jaar dat ze nog mochten openblijven, waardoor die prijs relatief laag was. Mochten de kerncentrales niet dichtgaan in 2025 dan slaat electrabel een dubbele slag: enerzijds kunnen ze electriciteit leveren, met centrales die “gratis” geworden zijn, waarvoor ze niet betaald hebben. Anderzijds moeten ze ook de kosten van de sluiting dan niet betalen. Het stralingsgevaar maakt dat een dure zaak. Die kostprijs heeft electrabel al jaren aan de consument doorgerekend; en nu zou het dus wel eens kunnen dat ze zelf niet voor die kosten moeten opdraaien.

Dat electrabel de grote winnaar zou zijn van een ‘heropening van het nucleair debat’ staat dus buiten kijf. Maar wie zijn de verliezers? Dat zijn we uiteindelijk allemaal… De keerzijde van het langer openhouden van de centrales is natuurlijk dat verouderde, en dus onveiligere centrales met de jaren een groter gevaar vormen voor de bevolking. Bovendien zijn die oude centrales ook helemaal niet efficient wat betreft de verhouding tussen nucleair afval en energieproductie, wat dus verhoudingsgewijs zorgt voor meer radio-actief afval. Tenslotte zorgt het verder openhouden van die oude centrales er in een vrije markt ook voor dat electrabel helemaal geen incentives meer zou hebben om te investeren in hernieuwbare energie.

Deze campagne brengt nog maar eens de noodzaak naar voor over een echt debat rond het eigendomsrecht in de energiesector. Kunnen we gevaarlijke nucleaire technologie in handen laten van private bedrijven, zoals Suez, die winst boven veiligheid en milieu plaatsten? Of moet de gemeenschap haar verantwoordelijkheid opnemen in essentiële sectoren, zoals de energiesector.

Wat ons betreft heeft 8 jaar liberale energiemarkt getoond dat kapitalisten als Albert Frére de energiesector niet uitbaten in het belang van de samenleving. Er zijn niet enkel de veel te dure prijzen van vandaag, er waren ook de schandalen rond de omkoping van oa CD&V politici in de kempen vorig jaar. Maar daar stopt het niet.

Deze week werd electrabel ook nog eens in een slecht daglicht geplaatst toen bleek dan de ‘groene energie’ van electrabel – waarvoor ze overheidssubsidies krijgen - voor het grootste deel in vervuilende steenkoolcentrales werd opgewekt. En daarnaast was er ook nog het schandaal rond de beveliging van de kerncentrales toen bleek dat Anja Hermans, ondanks haar terroristische achtergond, er verschillende keren in geslaagd was de centrale in Doel binnen te dringen zonder dat het ook maar gemerkt was.

Te dure pijzen, corruptie, lobbywerk, onveiligheid en puur bedrog – dàt is de eindbalans van de liberalisering van electrabel. Wat mezelf betreft, staan ik gerust open voor discussie over de toekomst van nucleaire energie. In de zoektocht naar alternatieve energiebronnen kan kernenergie als tijdelijke oplossing, fossiele brandstoffen vervangen. Maar dat soort zaken kan en mag men niet overlaten aan de privésector en de vrije markt. Voordat het debat heropend, moet electrabel dus onder democratische controle geplaatst worden; en dus is de hernationalisatie van electrabel een vereiste.