Fotoreportage Bekaert Kortrijk

De Bekaert-werknemers komen in actie tegen de sluiting van hun fabriek in Hemiksem: De arbeiders staan sinds 4.00 in de kou; de vakbondsleiding zit ondertussen koffie te drinken binnen bij het patronaat.



(rest van mijn foto's op socialisme.be)

De Fortis-show: Het einde van het “volkskapitalisme”

De aandeelhoudersvergadering van Fortis vorige maandag had veel weg van een theater. Davignon, één van de belangrijkste kapitalisten van dit land, werd onder luid geschreeuw en boegeroep weggestemd als nieuwe voorzitter van de raad van bestuur van Fortis. Dat gebeurde vooral door het ongenoegen van de ‘kleine aandeelhouders’ van Fortis. Hoewel het nog weinig belang heeft van wie nu nieuwe baas wordt van de lege doos die Fortis vandaag is, vormde deze aandeelhoudersvergadering een symbolisch kantelmoment. Ze markeert het symbolisch einde van het idee van het volkskapitalisme.

Jonas Van Vossole

Toen na de val van de Sovjetunie begin de jaren ’90 het kapitalisme als enige systeem overbleef, was dat ook de start van het neoliberale eenheidsdenken. Thatchers en Reagan’s ideeën werden allesoverheersend onder het mom van TINA; there is no alternative. Naast de ideeën van deregulering, flexibilisering en privatisering deed ook het idee van het volkskapitalisme haar intrede. “Iedereen kapitalist” was dé slagzin waarmee Reagan de Amerikaanse bevolking achter zich trachtte te scharen.

Vanaf de jaren ’90 werd iedereen ineens aandelen aangeboden. Werknemers van bedrijven werd aangemoedigd om aandelen van het eigen bedrijf te kopen om mee te profiteren van de winsten, maar ook banken moedigden hun klanten aan om via allerlei constructies aandelen te nemen. Veel mensen zetten op die manier hun zuurverdiende centen om in heel onzekere beleggingen die de speelbal werden van de grote beleggingsfondsen en kapitaalgroepen.

De promotie van dit ‘volkskapitalisme’, waarbij er ineens zeer veel kleine aandeelhouders bij kwamen, was een heel bewuste zet vanuit de kapitalistische elite. Op die manier kon men een groot deel van de kleinburgerij en zelfs een deel van de arbeidersklasse in zekere mate betrekken in de groei van de kapitalistische economie, ondanks de afbouw van sociale zekerheid en relatieve achteruitgang van de reële lonen. Bovendien slaagde men erin om verwarring te stichten bij een deel van de werknemers: “Als we nu staken tegen herstructureringen, dan gaan de winsten uit onze aandelen ook naar beneden.”

Eerder dan iedereen kapitalist te maken, was het echter de bedoeling van iedereen het gevoel te geven van dezelfde belangen te hebben als de kapitalist. Ten gronde veranderde er immers zeer weinig aan de economische belangen van de grote massa van de bevolking. En daar worden veel van die kleine aandeelhouders vandaag heel hard mee geconfronteerd.

Fortis is één van die instellingen die de laatste jaren enorm veel kleine aandeelhouders heeft bijgekregen. Als de één van de grootste Belgische banken promootte ze agressief de eigen aandelen bij haar klanten en werknemers, als ware het een veilige belegging. Toen Fortis dit najaar het tot nog toe grootste slachtoffer van de kredietcrisis bleek, werden vooral deze kleine aandeelhouders de grootste slachtoffers. Vooral de Fortis-werknemers onder hen zullen uiteindelijk dubbel slachtoffer worden van de kapitalistische crisis, enerzijds door het verdampen spaarcenten van de afgelopen jaren, maar anderzijds door het feit dat zij nog eens het slachtoffer kunnen worden van rationalisaties en ontslagen bij de bank.

De aandeelhoudersvergadering van Fortis bracht de woede naar voor van een grote groep kleine aandeelhouders die hun spaarcenten verloren. De raad van bestuur van Fortis werd uitgemaakt voor bedriegers en dieven. En uiteindelijk werd de nieuwe voorzitter van diezelfde raad onder luid boegeroep weggestemd. Davignon beweerde niet ontgoocheld te zijn dat hij weggestemd werd. Het boegeroep zal zijn ijdelheid wel hebben aangetast, en dat was eraan te zien. Maar wie wil er nu voorzitter worden van een holding die toch een lege doos is? In de Fortis-holding van vandaag zitten veel risicovolle beleggingen uit de VS, waardoor het aandeel van de holding vandaag bijna waardeloos is.

Deze crisis toont – op een onzachte wijze – aan dat kleine beleggers die meegingen in de logica van het kapitalisme daar eigenlijk geen belang bij hadden. Daarmee wordt de mythe van het zogenaamde volkskapitalisme doorprikt. Wij komen op voor de nationalisatie van de banksector zonder compensaties, tenzij op basis van bewezen behoeften. Dat moet toelaten dat de kleine aandeelhouders die het slachtoffer werden van deze crisis en hun spaarcentjes in rook zagen opgaan, vergoed worden.